Update SZW-initiatieven voor innovatie werkvoorzieningen

Demissionair staatssecretaris Wiersma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang en verbinding van drie beleidsinitiatieven gericht op innovatie van werkvoorzieningen.

Het gaat hierbij om de Generieke Werkgeversvoorziening, het Sociaal Innovatiefonds, en de Challenge Technologie voor Inclusie.

Voor veel mensen met een arbeidsbeperking is duurzame ondersteuning noodzakelijk om betaald werk te vinden en te behouden. Het kabinet wil werkgevers en hun werknemers ondersteunen met voorzieningen bij het vormgeven van werkplekken waar inclusiviteit, meer dan nu, de norm is. Innovatie van werkvoorzieningen is hierbij een belangrijk middel, omdat technologische ontwikkeling een inclusieve arbeidsmarkt sneller dichterbij kan brengen, aldus Wiersma.

Experiment Generieke Werkgeversvoorziening
De pilot Generieke Werkgeversvoorzieningen is in 2020 gestart met het stapsgewijs loslaten van het individuele dienstverband als voorwaarde bij de aanvraag voor een werkvoorziening. Hiermee is het mogelijk gemaakt om naast individuele voorzieningen op maat, ook publieke ondersteuning te bieden aan voorzieningen die de werkplek zelf inclusief maken.

De werkgever kan hierdoor nu een generieke voorziening aanvragen bij UWV voor een werkplekaanpassing vanuit de intentie hiermee werkgelegenheid te bieden aan meerdere of opeenvolgende werknemers met een vergelijkbare beperking. De werkvloer en/of het productieproces zelf worden aangepast met een blijvende voorziening zoals bijvoorbeeld spraaksoftware, slimme beamer of een verstelbare werkbank. De focus van de werkgever verschuift hiermee van de beperking naar de capaciteiten van een sollicitant. Het kabinet ziet de generieke werkgeversvoorziening als een belangrijke aanvulling op de instrumenten van UWV en gemeenten om werkgevers (financieel) aan te moedigen tot inclusieve participatie.

De pilot is dit jaar overgegaan in een nieuwe fase. De uitvoering van de eerste pilotfase was gebonden aan de grenzen van het bestaande wettelijk kader. Het kabinet is in overleg met betrokken belangenvertegenwoordigers een tweede fase gestart met een experiment om ervaren knelpunten in de eerste fase weg te nemen. Daartoe is met ingang van 1 juli 2021 een experimenteerregeling in werking getreden die UWV de ruimte biedt om de beperking en hiervoor noodzakelijke werkplekaanpassing centraal te stellen, in plaats van de formele uitkeringsgrond of het type voorziening. Een zuivere generieke vorm van werkvoorziening wordt hiermee gerealiseerd op drie punten:

• 1) De werkgever hoeft niet langer de individuele werknemers met een beperking waarvoor de voorziening als eerste is bestemd, te melden bij de aanvraag voor een generieke voorziening.
• 2) De generieke voorziening kan naast de doelgroep UWV ook worden ingezet voor mensen met een beperking uit de doelgroep van de Participatiewet.
• 3) De werkgever kan ook een subsidieaanvraag doen voor werkplekaanpassingen die tevens kwalificeren als meeneembare voorziening (bijvoorbeeld brailleleesregels).

Werkgevers kunnen binnen deze verruimde voorwaarden tot en met 31 december 2022 een aanvraag indienen voor een subsidie op de meerkosten van inclusieve werkplekaanpassingen. De subsidie is maximaal € 1 miljoen per werkgever. UWV beoordeelt de aanvragen op volgorde van ontvangst. De beschikbare middelen en verdeling over tijdvakken waarborgt zo veel mogelijk de toegankelijkheid voor alle typen werkgevers. De werkgever heeft de mogelijkheid om voor de aanvraag een adviesgesprek met UWV te voeren met als doel de meerwaarde en meerkosten van de werkplekaanpassing op de juiste manier te onderbouwen. Het minimumbedrag voor een aanvraag is in overleg met sociale partners geschrapt ten behoeve van deelname door het midden- en kleinbedrijf (mkb). Voor het experiment is in totaal € 18 miljoen beschikbaar.

Pilot Sociaal Innovatiefonds
Het Sociaal Innovatiefonds (SIF) is de volgende schakel in de keten voor het ontwikkelen en benutten van innovatie en technologie op de werkvloer. Waar de generieke werkgeversvoorziening zich richt op de publieke ondersteuning van werkgevers, is het doel van het SIF om werkgevers te stimuleren zélf investeringen te doen om mensen met een beperking aan te kunnen nemen.

In 2019 is in opdracht van SZW verkennend onderzoek gedaan naar de behoefte van werkgevers naar financiering van inclusieve investeringen. Hieruit bleek dat werkgevers ondanks een positieve businesscase, een drempel ervaren om te investeren om groepen mensen met een beperking aan te nemen. Werkgevers gaven aan behoefte te hebben aan toegesneden financieringsmogelijkheden, en aan ondersteuning om de financiering daadwerkelijk te realiseren. Een fonds met publieke en private middelen met een bemiddelingsfunctie in de uitvoering, zou een oplossing kunnen bieden voor deze knelpunten die werkgevers ervaren. Het uitgangspunt van het SIF is dat het verbindt waar mogelijk, en financiert waar nodig.

Met deze aanbevelingen is de toenmalige staatsecretaris van SZW een vervolgonderzoek gestart naar de realisatie van een sociaal innovatiefonds. In het tweede halfjaar van 2020 heeft een consortium in samenwerking met stakeholders (mensen met een beperking, werkgevers, academici, filantropie, impact-investeerders en arbeidsmarktregio’s) de kaders voor een pilotfonds vastgesteld. Hierbij zijn de juridische opzet van het fonds, de voorwaarden voor leningen aan werkgevers en de wijze van financiering van een fonds nader uitgewerkt.

Op basis van het vervolgonderzoek is besloten om met de pilot van start te gaan. Het streven is dit najaar in de pilotfase met drie projecten te beginnen. Het gaat om projecten waarbij leningen verstrekt worden aan werkgevers die willen investeren in inclusieve aanpassingen voor de doelgroep, zogenaamde ‘deals’. Daarbij worden werkgevers begeleid in het opstellen van een inclusieve businesscase. Bij de projecten zijn drie werkgevers verspreid over twee arbeidsmarktregio’s betrokken, te weten Helmond-de Peel en Groningen. Indien de pilot succesvol is, zal bekeken worden of er een nationaal fonds gerealiseerd kan worden, en op welke wijze een dergelijk fonds juridisch wordt vormgegeven. Een volgend kabinet kan op basis van de verwachte tussentijdse evaluatie van eind 2022 besluiten over een mogelijke landelijke uitrol van het SIF, zo schrijft Wiersma.

Challenge ‘Tech for Inclusion’
Het kabinet realiseert zich het belang van technologische ontwikkeling in de keten van innovatie van werkvoorzieningen. De overheid dient het publieke belang door innovatie aan te jagen die zich richt op inclusiever maken van de werkvloer. SZW en UWV hebben met dit doel de Coalitie voor Technologie en Inclusie (CTI) opgericht samen met sociale partners, cliëntenorganisaties en wetenschapsinstellingen. De CTI heeft tot doel de maatschappelijke inzet op innovatie te verbinden en de resultaten te delen, zodat technologie optimaal wordt benut voor een inclusieve arbeidsmarkt.

In de Challenge ‘Technologie voor Inclusie’ zijn maatschappelijke partners op dit gebied in 2019 uitgedaagd om technologische innovaties in pilotvorm te testen op de werkvloer. De uitkomsten van de Challenge bieden perspectief voor een structurele toepassing voor ondersteuning tijdens werk.

Het kabinet heeft zich dit jaar samen met UWV en maatschappelijke partners ingezet om innovatie van werkvoorzieningen verder aan te jagen. In dit kader wordt een tweede Challenge gestart om zowel nieuwe innovatieve voorzieningen te ontwikkelen (pionier pilots) als bewezen kansrijke innovaties bij werkgevers in de praktijk op te schalen (groei pilots). Deze Challenge ‘Tech for Inclusion’ is juni 2021 gestart met bijeenkomsten om technologie-ontwikkelaars en gebruikers met elkaar in contact te brengen. Dit najaar vindt de selectie plaats van de meest kansrijke pilotvoorstellen. Voor de ondersteuning van maximaal tien innovatieve pilots is in totaal € 1 miljoen beschikbaar.

Meer informatie
Kijk voor meer informatie over bovenstaande beleidsinitiatieven op: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/08/26/kamerbrief-innovatie-werkvoorzieningen