Verlenging en nieuwe openstelling VEKI op komst

Bevindingen evaluatierapport
De door onderzoeksbureau Dialogic uitgevoerde evaluatie richt zich op de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de VEKI. Daarnaast is gekeken of de doelgroep wordt bereikt en of de uitvoeringslasten voor de overheid en de administratieve lasten voor bedrijven acceptabel zijn.

De doelgroep van de VEKI betreft bedrijven in de industrie, de energiesector en de afvalsector. Opvallend is dat de VEKI relatief meer aanvragen heeft vanuit bedrijven in het zogenaamde cluster 6 dan uit de 5 industrieclusters. Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven uit de voedingssector waarbij een investeringssubsidie uit de VEKI vaak passender is dan een SDE+-subsidie.

De VEKI en de SDE+-regeling vullen elkaar goed aan. Het grootbedrijf heeft een relatief groter aandeel dan het midden- en kleinbedrijf (mkb). Uit de evaluatie blijkt niet dat er een knelpunt in de regeling is voor aanvragen uit het mkb. Mogelijk is de bekendheid bij het mkb nog niet voldoende. Bij een nieuwe openstelling zal er daarom extra aandacht zijn voor mkb bij de communicatie.

De VEKI heeft enige onderuitputting gehad door onbekendheid en de te beperkende voorwaarden in de eerste jaren. De VEKI was oorspronkelijk opgezet om bij te dragen aan de Urgenda-doelen en stelde als voorwaarde dat projecten ook in een korte periode moesten zijn gerealiseerd. De resultaten van de laatste openstelling in 2024 laten zien dat de regeling met een openstellingsbudget van € 130 miljoen met indicatief € 40 miljoen is overtekend.

Redenen voor verlenging/aanbevelingen evaluatierapport
De Klimaat en Energieverkenning uit 2024 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) laat zien dat er voor de industrie nog een aanvullende reductieopgave ligt om de CO2-doelstellingen voor 2030 te halen. Na 2030 is verdere reductie van broeikasgassen noodzakelijk. De VEKI is een doeltreffende en doelmatige subsidieregeling met een netto reductie van tussen de 250 en 375 kton CO2 per € 100 miljoen subsidie.

Op grond hiervan is het wenselijk om de VEKI te verlengen, waarbij een volgende openstelling rekening zal houden met de volgende aanbevelingen uit het evaluatierapport:

• gebruikers vragen om de VEKI en de EIA beter op elkaar af te stemmen bij de berekening van de terugverdientijd: er is op grond van verschillen in de doelgroep en complexiteit van de VEKI en EIA destijds voor gekozen om te werken met verschillende berekeningen van de terugverdientijd. Deze keuze zal tegen het licht worden gehouden om te zien of betere afstemming mogelijk is;
• overweeg of de realisatietermijn van drie jaar kan worden verlengd: de realisatietermijn van drie jaar blijkt steeds vaker te kort te zijn doordat de complexiteit van de projecten toeneemt doordat ook sinds 2024 grotere projecten kunnen worden gesteund met een subsidie van maximaal € 30 miljoen. Bij de nieuwe openstelling wordt de realisatietermijn daarom verlengd naar vier jaar. Dit wordt gelijkgesteld met de DEI+-regeling waardoor er meer uniformiteit is met de DEI+;
• communiceer over toekomstige openstellingsronden en over voorwaarden: bij de communicatie over de VEKI zal zo mogelijk meer duidelijkheid van toekomstige openstellingen worden gegeven en gecommuniceerd worden dat de eis voor een Standaard Bedrijfsindeling (SBI) code is afgeschaft.

Het evaluatierapport noemt daarnaast de volgende twee aanbevelingen, die niet worden meegenomen bij de wijziging van de VEKI:

• er kan verkend worden of technologie ook na ingebruikname gemonitord moet worden: de VEKI ondersteunt een breed scala aan technologieën die al redelijk zijn uitontwikkeld, maar meestal nog nieuw zijn. Kennis hierover wordt wel gedeeld via RVO en via initiatieven uit het bedrijfsleven. Uit de evaluatie komen geen duidelijke knelpunten naar voren. RVO heeft goede kennis van de ontwikkeling van technologieën en ziet geen directe noodzaak voor aanvullende monitoring;
• onderzocht kan worden of de toekomstige kaders van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) met betrekking tot referentie scenario’s kunnen worden aangepast: de subsidie wordt bepaald op basis van het verschil tussen de investering en een referentiesituatie. De mogelijke referentiesituaties worden vanuit het staatssteunkader opgelegd en zijn niet voor alle thema’s gelijk. Er is namelijk voor de thema’s energie-efficiëntie en overige CO2-maatregelen de optie om de bestaande installatie op te voeren als referentie. Voor aanvragen in de circulaire economie is deze mogelijkheid er niet in de AGVV. Dit aspect zal nader worden bekeken.

Verlenging van de VEKI
Op 1 augustus 2025 vervalt de VEKI. Het kabinet is gezien de positieve evaluatie voornemens om de VEKI met vijf jaar te verlengen tot 1 augustus 2030. Zo kunnen ook in de komende jaren deze belangrijke projecten ondersteund worden. Daarnaast zorgt deze verlenging er voor dat het gehele instrumentarium dezelfde vijfjaarstermijn zal kennen en dezelfde evaluatiecyclus zal volgen. Zo kan in het najaar van 2029 een integrale afweging plaatsvinden over de inzet van de VEKI na 2029.

Openstelling in 2025
De resultaten van de evaluatie geven aanleiding om de VEKI wederom open te stellen in 2025 en verder. Voor de openstelling in 2025 worden geen substantiële wijzigingen in de VEKI voorzien, maar zullen er wel kleinere wijzigingen worden doorgevoerd die rekening houden met de hiervoor genoemde aanbevelingen.

Het streven is om de VEKI in september 2025 weer open te stellen. Het budget van deze openstelling is afhankelijk van de besluitvorming in de Tweede Kamer over het klimaatfonds en de voorjaarsnota. Bij voorjaarsnota is in ieder geval geherprioriteerd, onder meer voor dekking van de belastingvermindering op de energiebelasting. Deze korting betekent een verlaging van openstellingsbudgetten voor de komende jaren. De VEKI is echter ook met een lager budget een belangrijke regeling om bedrijven te ondersteunen op weg naar een duurzame, schone toekomst, zo besluit de minister in haar brief bij het evaluatierapport.

Meer informatie
Kijk voor meer informatie op: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2025/05/26/kamerbrief-evaluatie-veki-subsidiemodule