Kamerbrief voortgang ESF+ programma 2021-2027

In de periode 2021-2027 wordt uit het ESF+ in totaal afgerond ruim € 413 miljoen beschikbaar gesteld aan Nederland. Het Nederlandse ESF+ programma (de Subsidieregeling ESF+ 2021-2027) is grotendeels gericht op het ondersteunen van mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie, zowel werkenden als niet-werkenden (beschikbaar budget € 366 miljoen). Ook zet het programma in op het bevorderen van sociale innovatie (€ 16 miljoen) en het ondersteunen van de doelgroep ‘meest behoeftigen’ met voedselhulp en/of materiële hulp (€ 16 miljoen).

Voortgang programma ESF+ 2021-2027
Prioriteit 1: Ondersteunen mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie
Doel is om mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie te ondersteunen bij het toetreden tot de arbeidsmarkt of bij het realiseren van meer (betaald) uren werk. In totaal is voor deze prioriteit € 102 miljoen opengesteld voor de 35 arbeidsmarktregio’s voor het verbeteren van de toegang tot werk. € 70 miljoen is opengesteld voor Opleidings- en Ontwikkelingsfondsen of samenwerkingsverbanden voor het bevorderen van een leven lang leren.

Er is speciale aandacht voor sociale inclusie. Het doel is sociale uitsluiting te voorkomen en ook voor personen die nog niet naar de arbeidsmarkt begeleid kunnen worden voorzieningen beschikbaar te stellen om hun maatschappelijke participatie te vergroten. Er is door 32 arbeidsmarktregio’s voor ruim € 16 miljoen aan subsidieaanvragen ingediend onder sociale inclusie.

Voor het bevorderen van een betere arbeidsmarkttoegang van leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs (vso/pro), is door de arbeidsmarktregio’s voor € 48,3 miljoen aangevraagd. Voor de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) is € 20 miljoen beschikbaar gesteld voor het extra ondersteunen van ex-gedetineerden richting werk.

Prioriteit 2: Sociale innovatie
Overkoepelend doel van deze prioriteit is het bevorderen van sociaal innovatieve activiteiten gericht op gelijke kansen op de arbeidsmarkt en te zorgen voor duurzame en inclusieve werkgelegenheid. Voor het eerste tijdvak is € 5,5 miljoen beschikbaar gesteld voor het bevorderen van gendergelijkheid binnen arbeidsorganisaties en de arbeidsmarkt.

Voor het tweede onlangs gepubliceerde tijdvak Sociale Innovatie Diversiteit in Bedrijf kan de SER een aanvraag indienen voor het stimuleren en helpen van arbeidsorganisaties om meer divers en inclusief te worden. Ook is het kabinet van plan om een derde aanvraagtijdvak voor sociale innovatie binnen ESF+ open te stellen voor sociaal innovatieve projecten die gericht zijn op sociale inclusie of verhoogde arbeidsmarktoeleiding van statushouders, EU-arbeidsmigranten of Oekraïense ontheemden. Het kabinet verwacht dit tijdvak in 2025 te openen.

Prioriteit 3: Voedselhulp
Het doel van dit onderdeel is het gratis beschikbaar stellen van voedsel aan de meest behoeftige personen, met extra aandacht voor de behoeften van kinderen. De beschikbare subsidie voor dit tijdvak bedraagt € 15,8 miljoen. Begunstigde van de subsidie voor voedselhulp, materiële basishulp en begeleidende maatregelen onder het ESF+ is de stichting Voedselvangnet. In het vierde kwartaal van 2024 heeft de eerste inkoop en uitgifte plaatsgevonden.

Evaluatie ESF+
Blijkens de procesevaluatie van november 2024 over de eerste openstellingen van Arbeidsmarkttoeleiding en Actieve inclusie, waarderen de aanvragers de inhoud en uitvoering van de regeling en de aandacht voor sociale inclusie. De toegevoegde waarde bij vso/pro-projecten wordt nog steeds als erg groot ervaren. Blijkens de procesevaluatie van de eerste openstelling van de Subsidieregeling ESF+ sectoren is dit in de kern een goede regeling, die voldoende afgestemd is op wensen en behoeften van mogelijke aanvragers.

REACT-EU
Recent zijn de resultaten van de eindevaluatie van het REACT-EU programma gepubliceerd. In de evaluatie komt aan bod welke bijdrage de middelen binnen het ESF-programma hebben geleverd aan de arbeidsinpassing en arbeidsmarktpositie van de REACT-EU doelgroep en welke bijdrage het programma heeft geleverd aan een groen en digitaal Europa.

De resultaten uit het onderzoek laten zien dat een totaal van 209.550 personen hebben deelgenomen aan een traject gefinancierd vanuit het REACT-EU programma. De ervaringen met de uitvoering van REACT-EU zijn grotendeels positief en laten zien dat Nederland in een crisiscontext in staat is gebleken om in korte tijd een groot aantal projectactiviteiten op te zetten en deelnemers te bereiken.

Uit de eindevaluatie van REACT-EU voor Nederland blijkt dat de arbeidsinpassing en de arbeidsmarktpositie van de (kwetsbare) doelgroepen is gestegen t.o.v. het begin van de programmaperiode. In totaal vond 33% van de doelgroep werk of beter werk: 20% vond werk en 13% vond beter werk. Deze percentages zijn in lijn met het gehele ESF-programma 2014-2020 (respectievelijk 34%, 21% en 13%). Eind 2024 is 99% van € 269,5 miljoen REACT-EU projectbudget besteed en succesvol verantwoord.

Mid Term Review ESF+
De Europese Commissie heeft bepaald dat er halverwege het Europees semester ook een beleidsevaluatie voor de ESF+ periode uitgevoerd dient te worden, de zogenaamde Mid Term Review (MTR). Hierbij wordt onder andere getoetst of het ESF+ programma nog steeds in lijn is met nieuwe sociaaleconomische uitdagingen, die in de relevante landenspecifieke aanbevelingen en andere kaders worden geschetst, en of het programma nog wijzigingen behoeft.

De conclusie van de MTR ESF+ is dat het huidige ESF+ programma goed reageert op de recente sociaaleconomische ontwikkelingen. Er hoeven daarom geen aanpassingen gedaan te worden in het ESF+ programma.

ESF+ 2028-2034
Voor de inrichting van het ESF in de periode 2028-2034 zijn nog geen voorstellen gedaan door de Europese Commissie (EC). Het ESF is een cohesiefonds en onderdeel van het Meerjarig Financieel Kader van de Europese Unie (MFK). De voorstellen van de EC voor het komende MFK worden verwacht in de zomer van 2025.

Zie voor de Kamerbrief: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2025/05/26/voortgangsbrief-esf-2021-2027