Toekenningen derde tranche Volkshuisvestingsfonds bekend

Bij de brief zijn ter kennisgeving ook twee onderzoeksrapporten toegevoegd die de opgave van de particuliere woningvoorraad in kwetsbare gebieden in beeld brengen op zowel landelijk niveau als binnen de Stedelijke Focus-gebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid.

Toekenningen derde tranche
In 2021 werd via het VHF begonnen met het investeren in kwetsbare wijken door middel van een bijdrage van ruim € 412 miljoen. Het budget uit de eerste tranche van het VHF werd meer dan twee keer overtekend. Dit laat zien dat bij gemeenten een grote behoefte bestaat aan middelen om deze problematiek te kunnen aanpakken. Voor de huidige kabinetsperiode is € 600 miljoen beschikbaar gesteld, verdeeld over onder andere een tranche van € 280 miljoen in 2023 en twee tranches in 2024 met een totaalbedrag van € 293 miljoen.

Van 12 februari tot en met 11 maart 2024 hadden gemeenten de mogelijkheid om aanvragen in te dienen voor de derde tranche. Het beschikbare budget van € 175 miljoen werd ruim overtekend. Alle aanvragen telden op tot € 273 miljoen. In totaal werden door 22 verschillende gemeenten/regio's 26 aanvragen ingediend. Twee van de 26 aanvragen voldeden niet aan de toelatingscriteria. De overige 24 aanvragen kregen een positief advies van de Toetsingscommissie Volkshuisvestingsfonds.

Om te komen tot een verdeling van de beschikbare middelen is vervolgens op basis van het advies van de commissie een rangorde opgesteld van alle aanvragen. Deze rangorde leidt tot een toekenning van 16 aanvragen verdeeld over 14 gemeenten. Deze aanvragen zijn goed voor bijdragen in de omvang van € 175 miljoen en de herstructurering van ruim 9000 woningen. Bij de 16 toegekende aanvragen gaat het om de volgende gemeenten/regio's en toegekende bedragen:

• Almere, Almere-Haven, € 13.252.136,92;
• Amsterdam, Nieuw-West, € 27.136.679,07;
• Delft, Multatulibuurt, € 2.235.449,17;
• Den Haag, Laak-Centraal, € 9.859.849,65;
• Doetinchem, Doetinchem-Noord, € 2.493.369,64;
• Dordrecht, Crabbehof, € 17.061.638,00;
• Heerlen, Heerlen-Noord, € 16.838.349,54;
• Lelystad, Lelystad-Oost, € 5.683.492,00;
• Oldambt, Ter Apel, € 2.566.370,55;
• Oldambt, Sorghvliet, € 2.691.357,76;
• Parkstad Limburg, De Baan, € 1.270.014,55;
• Parkstad Limburg, Schuttersveld, € 3.419.808,00;
• Rotterdam, Rotterdam-Zuid, € 21.102.103,66;
• Schiedam, Schiedam Oost, € 4.882.634,86;
• Zaanstad, Zaandam Oost, € 22.469.517,12;
• Zoetermeer, Bossenbuurt, € 15.753.170,18.

Van de 14 gemeenten die een toekenning krijgen, hebben acht gemeenten een bijdrage voor een Stedelijk Focusgebied gekregen. Drie ontvangende gemeenten liggen in een grensregio. De overige drie gemeenten komen op basis van de regeling niet in aanmerking voor prioritaire punten.

Veranderingen voor vierde tranche
Van alle aanvragen voor de derde tranche kunnen er acht ondanks een positief advies van de Toetsingscommissie dus niet worden toegekend vanwege het beschikbare budget. Voor zes van deze gemeenten geldt dat dat in een voorgaande tranche ook al het geval was. Het gaat om aanvragen die een voldoende hebben gescoord en waar de nodige voorbereidingstijd in is gestoken. Het is volgens De Jonge onwenselijk als dergelijke aanvragen meerdere keren door overtekening van de regeling niet tot een bijdrage leiden. Dit komt ook een redelijke spreiding van de bijdragen over Nederland niet ten goede.

Om die reden wil de minister voor de vierde tranche aan gemeenten prioriteitspunten toekennen als ze nog nooit een bijdrage uit het VHF hebben ontvangen, terwijl hun aanvragen in meerdere tranches een voldoende hebben gescoord. Met deze prioriteitspunten worden de kansen voor deze gemeenten in de komende tranche vergroot. Het loket voor de vierde tranche zal naar verwachting opengaan op 3 juni en sluiten op 1 oktober 2024. Het tranchebedrag bedraagt € 114 miljoen. Dat is iets lager dan de eerder aangekondigde € 119 miljoen. Dit komt omdat de minister € 5 miljoen beschikbaar wil stellen voor de BES-eilanden (Bonaire, Sint-Eustatius en Saba) voor de aanpak aldaar van de particuliere woningvoorraad ter verbetering van de leefbaarheid en veiligheid.

Verzoeken van Bonaire en Sint-Eustatius voor een bijdrage uit het VHF hebben De Jonge reeds bereikt, maar de bestaande regeling leent zich in de huidige vorm formeel niet voor het verstrekken van bijdragen aan Caribisch Nederland. De beoordelingsmethodiek in het VHF is bovendien sterk gericht op de Nederlandse situatie (denk aan verduurzamingseisen, kengetallen, maar ook koppeling met woonvisies en woondeals). Daarnaast zal het niet eenvoudig zijn om een methodiek te ontwikkelen die recht doet aan de situatie op de BES-eilanden, en om een level playing field te creëren.

Het bedrag van € 5 miljoen zal daarom op separate (nog uit te werken) wijze ter beschikking worden gesteld aan de BES-eilanden. De consultatie voor de wijziging van de regeling voor de vierde tranche heeft in februari en maart 2024 plaatsgevonden. Mede naar aanleiding van deze consultatie wil de minister de aangevraagde bijdrage per gemeente maximeren op 10% van het tranchebedrag. Naast deze en de hierboven genoemde wijzigingen is De Jonge bovendien van plan – op advies van de Toetsingscommissie – het belang van de nabijheid van primaire en secundaire activiteiten beter te borgen in de regeling. Dit zorgt voor een verhoogde geografische samenhang van primaire en secundaire activiteiten. Daarnaast is hij voornemens het gebruik van andere bestaande subsidiemogelijkheden voor woningverbetering via de regeling te bevorderen.

Op basis van de huidige regeling wordt volgens de minister ook invulling gegeven aan de motie van het Tweede Kamerlid Grinwis om binnen het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid de mogelijkheden voor ontmoeting te vergroten, niet alleen in de openbare ruimte, maar ook door te voorzien in meer betaalbare zaalruimte. Het is mogelijk om binnen een VHF-aanvraag ook een bijdrage voor maatschappelijke voorzieningen op wijk- en buurtniveau aan te vragen, welke betaalbare zaalhuur mogelijk zou kunnen maken.

Eind 2024 zal de Tweede Kamer worden geïnformeerd over de uitkomsten van de vierde tranche, aldus De Jonge.

Zie ook: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2024/05/13/kamerbrief-tk-inzake-derde-tranche-volkshuisvestingsfonds