Uitgangspunten nieuwe subsidieregeling grote restauraties

Voor de regeling komt een bedrag van eenmalig € 45 miljoen beschikbaar. Het geld wordt ingezet voor de restauratie van rijksmonumenten die niet als woonhuis worden aangemerkt. Vanwege de huidige beschikbare middelen en omdat de restauratieopgave het meest urgent is, komen alleen restauratiekosten voor subsidie in aanmerking. Kosten voor bijvoorbeeld verduurzaming en herbestemming komen niet voor subsidie in aanmerking.

De regeling is naar verwachting gereed in de eerste maanden van 2026. Een eerste aanvraagronde is voorzien in de tweede helft van 2026. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) voert de regeling uit en het Nationaal Restauratiefonds (NRF) betaalt de subsidie uit.

Subsidievoorwaarden
Provincies zijn binnen het financieringsstelsel voor de monumentenzorg verantwoordelijk voor het verlenen van de reguliere subsidies voor restauratie van niet-woonhuisrijksmonumenten. Deze zijn echter ontoereikend om de grote opgaven te kunnen bedienen. De rijkssubsidieregeling richt zich specifiek op deze grote opgaven. Daarom is het gewenst dat de rijkssubsidieregeling een drempelbedrag krijgt, zodat wordt voorkomen dat de regeling concurreert met bestaande provinciale regelingen.

Omdat de nood het hoogst is bij de hele grote opgaven, krijgt de regeling een drempelbedrag van € 2,5 miljoen aan subsidiabele restauratiekosten. Voor groene rijksmonumenten komt er een lager drempelbedrag van € 1 miljoen aan subsidiabele kosten. Restauratieopgaven die meerdere rijksmonumenten omvatten kunnen als één opgave worden beschouwd.

Verder wordt, in lijn met veel provinciale regelingen, een subsidiepercentage van maximaal 50% gehanteerd. Omdat eigenaren die vennootschapsbelasting betalen de restauratiekosten ook ten laste kunnen brengen van de winst, komt deze groep net als bij de Subsidieregeling instandhouding monumenten (SIM) in aanmerking voor een lager percentage van 30%. Het subsidiepercentage van 50% zal gelden voor alle overige eigenaren en professionele organisaties voor monumentenbehoud.

Om te voorkomen dat de subsidie terechtkomt bij slechts enkele eigenaren krijgt de rijksregeling ook een bovengrens aan restauratiekosten. De maximale subsidiabele kosten zullen € 10 miljoen bedragen. Een maximumbedrag stimuleert eigenaren om voor de resterende opgave of een vervolgfase van de restauratie op zoek te gaan naar andere financieringsbronnen, zoals bijvoorbeeld een lening. Het NRF is bezig met het opzetten van een leenfaciliteit voor restauratie en verduurzaming van grote monumenten.

Uit de gesprekken en analyses met OCW komt naar voren dat de subsidievraag naar verwachting fors hoger zal zijn dan de beschikbare middelen. Om te borgen dat de middelen terechtkomen bij projecten die gereed zijn voor uitvoering is een omgevingsvergunning een voorwaarde om in aanmerking te komen voor subsidie. Of deze omgevingsvergunning ook al onherroepelijk moet zijn wordt nog onderzocht.

In het geval van overvraag zal selectie moeten plaatsvinden. Inschatting is dat het mogelijk is om tussen de 10 en 20 grote restauraties te ondersteunen.

Vervolg
Tot slot hebben verschillende partijen in de gesprekken met het ministerie benadrukt dat ze het van belang vinden dat de rijksregeling een permanent karakter krijgt. De regeling wordt daarom zo opgezet, dat deze ook bruikbaar is voor eventuele toekomstige aanvraagrondes, aldus Moes.

Zie ook: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2025/10/03/uitgangspunten-subsidieregeling-voor-grote-restauraties