ESF 2014-2020 loopt volgens plan, ESF 2021-2027 gefocust op één hoofddoel

Staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft in een brief aan de Tweede Kamer de voortgang in Nederland van het Europees Sociaal Fonds (ESF) 2014-2020 en het Europees Fonds voor Meest Behoeftigen (FEAD/EFMB) beschreven.

Ook gaat zij in haar brief in op de voorbereidingen op de nieuwe programmaperiode van het Europees Sociaal Fonds 2021-2027 (ESF+).

Huidige programmaperiode ESF
Het ESF draagt in de periode 2014-2020 in Nederland bij aan het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en het ondersteunen van arbeidsorganisaties bij de bevordering van duurzame inzetbaarheid van hun werknemers. In de periode 2014-2020 heeft Nederland uit het ESF een bedrag van € 510 miljoen te besteden.

In haar brief beschrijft Van Ark waar Nederland staat in de uitvoering van het huidige ESF-programma en welke resultaten tot en met 2019 zijn behaald op de drie hoofdthema's van het programma: arbeidstoeleiding van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, het duurzaam inzetbaar houden van werkenden, én het tegengaan van de mismatch op de arbeidsmarkt in de grote steden. Daarnaast gaat ze in op de wijze waarop gelijke kansen en non-discriminatie wordt bevorderd binnen het ESF-programma.

De staatssecretaris meldt verder dat Nederland de programmamijlpalen die met de Europese Commissie (EC) zijn afgesproken heeft gehaald. Als gevolg hiervan heeft de EC Nederland toestemming gegeven om het nog resterende deel van het huidige ESF-programma volgens het oorspronkelijke plan uit te voeren en af te ronden. Aangezien de uitvoering van het ESF-programma voorspoedig verloopt, verwacht Van Ark dat Nederland het volledig beschikbare budget voor ESF zal benutten. In EU-verband behoort Nederland daarmee tot de koplopers als het gaat om benutting van de ESF-middelen.

Voorbereidingen nieuwe programmaperiode ESF+
In 2021 gaat er een nieuwe programmeringsperiode voor het ESF van start, die loopt over de jaren 2021-2027. Het nieuwe programma bundelt verschillende sociale fondsen in het zogenaamde ESF+?, met daarin onder meer het nu lopende Europees Fonds voor Meest Behoeftigen (EFMB) en het ESF.

In Brussel wordt nu onderhandeld over de Europese meerjarenbegroting 2021-2027 (het Meerjarig Financieel Kader, MFK) en over de verschillende (fondsen)verordeningen die hieronder vallen. Het eindresultaat van dit proces en de bijbehorende duidelijkheid over de hoogte van het ESF+-budget voor Nederland is nog niet bekend. Er is daarom nog geen duidelijkheid over de weerslag op het toekomstige ESF+-programma. Daarnaast zijn er ontwikkelingen op het gebied van het Just Transition Fund en een eventuele Kindgarantie voor kwetsbare kinderen die mogelijk gevolgen kunnen hebben voor de ESF+-programmering, aldus Van Ark.

Om in 2021 voortvarend van start te kunnen gaan met de uitvoering van het ESF+-programma is SZW, parallel aan het hierboven genoemde onderhandelingsproces, samen met de programmeringspartners en de EC al wel begonnen met de voorbereidingen voor de programmering van het ESF+.

Focus op één hoofddoel: mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie
De economische groei van de laatste jaren heeft ervoor gezorgd dat vacatures steeds moeilijker vervulbaar zijn en tegelijk is er nog altijd een grote groep werkzoekenden die er niet in slaagt aan het werk te komen. Een groot deel van deze groep heeft een zeer kwetsbare positie ten aanzien van de arbeidsmarkt. Ontwikkelingen die zorgen voor een sterk veranderende arbeidsmarkt (denk bijvoorbeeld aan de energie- en klimaattransitie, flexibilisering en digitalisering) zorgen er daarnaast voor dat ook onder de groep werkenden een groeiende groep kwetsbaren ontstaat die de snelle ontwikkelingen moeilijk kunnen bijhouden en daardoor dreigen uit te vallen.

Van Ark is daarom voornemens het ESF+ te focussen op één hoofddoel, namelijk het ondersteunen van mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie - zowel werkzoekenden als werkenden - in de 35 arbeidsmarktregio's in Nederland. Dit hoofddoel (dat afgelopen najaar overigens al was aangekondigd) sluit goed aan bij de Nederlandse beleidsprioriteiten op het gebied van arbeidsmarkt en sociale zekerheid en de kabinetspositie met betrekking tot de toekomst van het ESF. Dit is ook in lijn met de twee investeringsbehoeften die de EC voor Nederland heeft geïdentificeerd: het verbeteren van de toegang tot de arbeidsmarkt en het stimuleren van een leven lang leren.

Samenwerking tussen gemeenten, sociale partners en andere partijen
Met de voorgenomen focus op de 35 arbeidsmarktregio's geeft Van Ark naar eigen zeggen ook meteen een stimulans aan de gewenste samenwerking tussen gemeenten, sociale partners en andere partijen in de regio bij het ondersteunen van de kwetsbare werkzoekenden en kwetsbare werkenden op de arbeidsmarkt.

Dit sluit tevens aan op de bredere samenwerkingsstructuren die momenteel worden gestimuleerd bij initiatieven ter versterking van de publieke werkgeversdienstverlening, het matchen op werk en het stimuleren van Leven Lang Ontwikkelen in de arbeidsmarktregio's: de gezamenlijke doe-agenda Perspectief op Werk, de regionale pilots Leerwerkloket+ en de regionale pilots praktijkleren.

Europees Fonds voor Meest Behoeftigen
Het huidige EFMB wordt in het nieuwe programma dus een onderdeel van ESF+. De staatssecretaris wil, zoals dat nu ook al het geval is, dit onderdeel gaan inzetten op de sociale inclusie van de meest behoeftigen en niet voor voedselhulp of materiële steun.

Opnieuw in zee met UVB
Aangezien de ervaringen met de programmaopzet 2014-2020 positief zijn, kiest Van Ark er verder voor om de huidige uitvoeringsstructuur met een centrale uitvoering van één nationaal ESF+-programma door Uitvoering Van Beleid (UVB) te behouden. Ook wil zij zich voor de toekomstige programmaperiode blijven inzetten voor het zo efficiënt mogelijk benutten van de ESF+-middelen door een verdere vereenvoudiging van de uitvoering en een vermindering van de administratieve lasten voor subsidieaanvragers.

Van Ark geeft ten slotte aan dat zodra de onderhandelingen over de voorstellen van de EC aangaande het MFK zijn afgerond, zij het operationeel programma voor ESF+ formeel voor goedkeuring bij de EC zal indienen. Dit zal echter op zijn vroegst na de zomer van 2020 zijn.

Meer informatie
Kijk voor meer informatie op: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/04/02/kamerbrief-voortgang-esf-2019