Twee ZonMw-oproepen programma Ethiek en Gezondheid 3

ZonMw heeft twee nieuwe oproepen gepubliceerd binnen het programma Ethiek en Gezondheid 3.

Het betreft de oproepen “It takes a village to raise a child” Een onderzoek naar de dilemma’s en ethische vragen die zich voordoen bij het betrekken van de omgeving in de aanpak en preventie van problemen van (en bij) jongeren én Digitalisering in de zorg: ethische dilemma’s rondom ‘clinical decision support systems’.

Het programma Ethiek en Gezondheid 3 maakt onderzoek mogelijk op het terrein van ethiek in de gezondheidszorg. De doelstelling van het programma is het vergroten van inzicht in en kennis over concrete, actuele, ethische dilemma's of vragen op het terrein van ethiek en gezondheid. De opgedane kennis en inzichten dragen bij aan de ondersteuning in verbetering van de gezondheidszorgpraktijk en het gezondheidsbeleid. Het programma is een vervolg op de ZonMw-programma's Ethiek en Gezondheid en Ethiek en Gezondheid 2012-2015.

It takes a village to raise a child
Deze oproep richt zich op de ethische vraagstukken of dilemma’s die zich voordoen bij het betrekken, organiseren en samenwerken van de omgeving in de aanpak (en preventie) van problemen van jongeren.

Het betreft een aantal relevante onderzoeksvragen die onderzocht moeten worden:

• Welke verantwoordelijkheden (juridisch en moreel) hebben medeopvoeders?
• Hebben ondersteuners uit het netwerk bevoegdheden nodig? Wanneer wel/niet en zo ja welke?
• Mogen mede-opvoeders ingrijpen indien de opvoeding van een jongere niet goed loopt of lijkt te verlopen? Zo ja, welke voorwaarden kunnen aan zulke interventies worden gesteld?
• Welke belangen hebben medeopvoeders in relatie tot de hulpverlening en welke verantwoordelijkheden zouden zij kunnen of moeten dragen?
• Met welke morele problemen worden professionele hulpverleners geconfronteerd wanneer zij samenwerken met ondersteuners uit het eigen netwerk van de jongere en het gezin?
• Wat is goede samenwerking tussen jongeren, ouders, hulpverleners en anderen die betrokken zijn bij de problemen en bescherming van een jongere? Wat zijn de voorwaarden en grenzen daarvan en wat zijn de valkuilen vanuit ethisch en juridisch opzicht?
• Hoe ligt de morele balans tussen vertrouwen (geheimhouding) en privacy in de relatie van de medeopvoeder met de jongere? Door invloed uit te oefenen op een reeds bestaande vertrouwensrelatie tussen jongere en betrokkene kan deze relatie veranderen, mogelijk beschadigen of een juridisch aspect krijgen. Hoe kan men vanuit ethisch standpunt zo goed mogelijk hiermee omgaan?

Hiernaast dient op basis van een normatief ethische analyse een eindproduct ontwikkeld te worden dat aansluit bij de wensen, eisen en verwachtingen van de eindgebruiker. Dit eindproduct moet hen in staat stellen op een verantwoorde manier om te gaan met de ervaren ethische vraagstukken of dilemma’s en zo hun werkpraktijk en/of het beleid te kunnen verbeteren. Daarnaast levert dit project ook een eindproduct voor jongeren op.

Aanvragen kunnen worden ingediend door Nederlandse onderzoeksorganisatie(s). Vereist is dat de Nederlandse onderzoeksorganisatie als hoofdaanvrager fungeert. Daarnaast is deelname van zowel eindgebruikers als belanghebbenden verplicht. Jongeren kunnen belanghebbenden en/of eindgebruiker zijn. Andere belanghebbenden kunnen bijvoorbeeld verenigingen waar jongeren deel van uitmaken zijn (zoals sportverenigingen, muziekscholen, activiteitenorganisaties in het buurtcentrum, maar ook geloofsgemeenschappen en scholen). De projectgroep beschikt over een voldoende interdisciplinaire benadering. Er is voldoende kennis en ervaring met gezondheidsethiek, gezondheidsrecht en jeugdzorg. Daarnaast is er deelname van jongeren en andere belanghebbenden vanaf het begin (dat wil zeggen het schrijven van de aanvraag). Samenwerking tussen hogeschool en universiteit wordt aangemoedigd.

Voor de oproep is maximaal € 200.000 beschikbaar. Er zal maximaal één onderzoeksproject toegekend worden. De looptijd is maximaal twee jaar. Aanvragen kunnen tot en met 15 februari 2022, 14.00 uur worden ingediend via MijnZonMw.

Zie voor meer informatie: https://www.zonmw.nl/nl/subsidies/openstaande-subsidieoproepen/detail/item/it-takes-a-village-to-raise-a-child-een-onderzoek-naar-de-dilemmas-en-ethische-vragen-die-zich-vo/

Digitalisering in de zorg
Deze oproep richt zich op de ethische, juridische en professionele vraagstukken en dilemma’s rondom de invloed van clinical decision support systems op de relatie tussen arts en patiënt, waarbij de nadruk ligt op gezamenlijke besluitvorming.

Het betreft een aantal relevante onderzoeksvragen die onderzocht moeten worden:

• Hoe zullen clinical decision support systems de visie van artsen op hun taken, (ethische) beroepsverantwoordelijkheid en juridische aansprakelijkheid beïnvloeden?
• In welke mate zal dit tot (verdere) discriminatie leiden van patiënten uit kwetsbare groepen die nu reeds een groot risico lopen om minder (goede) gezondheidszorg te ontvangen?
• Wat is de ethische en juridische (professionele) verantwoordelijkheid van de gebruikers van geautomatiseerde besluitvorming gebaseerd op door ‘Big Data’ gevoede algoritmen? En wat is de morele en juridische plicht van de gebruikers van geautomatiseerde, op deze ‘Big Data’ gevoede algoritmen gebaseerde besluitvorming?
• In welke mate kunnen en mogen artsen aanbevelingen van dergelijke systemen ‘overrulen’ en wat zijn de aansprakelijkheidsrisico’s die ze lopen indien ze dergelijke aanbevelingen niet volgen in specifieke gevallen?
• Wie is verantwoordelijk wanneer blijkt dat de door de algoritmen gegenereerde aanbeveling fout was?
• In hoeverre beïnvloeden clinical decision support systems de relatie tussen arts en patiënt? Wat doet dit met het vertrouwen en de verantwoordelijkheden? En hoe is dit voor gezamenlijke besluitvorming?

Hiernaast dient op basis van een normatief ethische analyse een eindproduct ontwikkeld te worden dat aansluit bij de wensen, eisen en verwachtingen van de eindgebruiker. Dit eindproduct moet hen in staat stellen op een verantwoorde manier om te gaan met de ervaren ethische vraagstukken of dilemma’s en zo hun werkpraktijk en/of het beleid te kunnen verbeteren.

Aanvragen kunnen worden ingediend door Nederlandse onderzoeksorganisatie(s). Vereist is dat de Nederlandse onderzoeksorganisatie als hoofdaanvrager fungeert. Daarnaast is deelname van zowel eindgebruikers (zoals zorgprofessionals, beleidsmakers en patiënten, etc.) als belanghebbenden (dit zijn bijvoorbeeld, naast de eindgebruiker, cliënten, mantelzorgers, consulenten, etc.) verplicht. De projectgroep beschikt over een voldoende interdisciplinaire benadering. Er is voldoende kennis en ervaring met gezondheidsrecht, gezondheidsethiek, gezamenlijke besluitvorming en digitalisering in de zorg. Daarnaast is deelname van belanghebbenden vanaf het begin (dat wil zeggen het schrijven van de aanvraag) verplicht. Samenwerking tussen hogeschool en universiteit wordt aangemoedigd.

Voor de oproep is maximaal € 200.000 beschikbaar. Er zal maximaal één onderzoeksproject toegekend worden. De looptijd is maximaal twee jaar. Aanvragen kunnen tot en met 15 februari 2022, 14.00 uur worden ingediend via MijnZonMw.

Zie voor meer informatie: https://www.zonmw.nl/nl/subsidies/openstaande-subsidieoproepen/detail/item/digitalisering-in-de-zorg-ethische-dilemmas-rondom-clinical-decision-support-systems/